หดสรงน้ำคนที่เคารพนับถือ

(ภาพจากกูเกิ้ล)

หดสรงพระมีมาแต่โบราณมาก ๆ ทางฝั่งลาวยังมียาครูยอดแก้ว 

(ภาพจากกูเกิ้ล)

ขันห้า น้ำอบน้ำหอม กำลังสรงพระกัน

ไปสรงน้ำผู้ใหญ่ 

.....พอดีเพื่อนจะกลับไปเยี่ยมบ้านช่วงสงกรานต์ ถามว่าจะไปสรงน้ำปู่ต้องทำอย่างไรบ้าง เพื่อน

สมัยเรียนเทศน์หกกษัตริย์ด้วยกัน ตอน นั้นเป็นสามเณร เห็นว่าบวชจนได้เป็นเจ้าอาวาส เพิ่งสึก
ไม่นาน ลูกคนโตเรียนอยู่มหาวิทยาลัยแล้ว เลยบอกว่าแกก็นักบวชนี่นา มาถามฉัน ทำไม มันบอก

ว่าไม่เคยทำเอง มีแต่ชาวบ้านมาทำให้ เลยไม่แน่ใจว่า ที่ทำอยู่ถูกหรือไม่ อยากฟังอาจารย์แนะนำ 

ก็เลยบอกฉันกำลังเขียน เวบบลอคเรื่องนี้ แกกดไปอ่านเองแล้วกันแล้วก็ให้ ลิงก์ไป 

.......เหมือนอย่างเพื่อนว่านั่นแหละ พวกนักบวชเคยเจอแต่ชาวบ้าน เขามาขอสรงน้ำ พอถึงตา

จะทำเองชักไม่แน่ใจ สำหรับกระผมเจอตั้ง แต่สึกมาเมื่อปี 2516 ต้องไปกราบคารวะพระอาจารย์

ช่วงสงกรานต์ พานักเรียนสรงน้ำครูอาจารย์ ต่อมาก็พาลูกหลานสรงน้ำพ่อตาแม่ยาย พิธีการก็

แบบเดิม ๆ เปลี่ยนไปตามความเหมาะสม 

.....มีคนมาคุยให้ฟังว่ารดน้ำดำหัวนี่เกิดขึ้นทางเหนือก่อน แล้วแพร่ กระจายไปยังภูมิภาคต่าง ๆ

เลยแกล้งถามว่ามีหลักฐานยืนยันไหม แกอ้างคำดำหัวเป็นคำเหนือ ภาคอื่นไม่รู้จัก ดำหัว เราก็

เถียงว่า อาศัย แค่นั้นไม่พอหรอก ผมมีหลักฐานเก่ากว่าที่นายพูด มีพิธีรดน้ำเก่าแก่ มากทาง

อีสานเราทำมานาน เวลาคนตายจะล้างหน้าด้วยน้ำมะพร้าว รดน้ำศพด้วยน้ำหอมที่ทำจาก

ว่านหอม ทำจากขมิ้นทำมานานแค่ไหน ไม่ทราบ..คงนานมากแล้ว นี่รดน้ำดำหัวคนตายนะส่วน

คนที่ยังไม่ตาย มีหลักฐานชัดเจนคือการสรงน้ำพระภิกษุ ไปดูร่องรอยวัดต่าง ๆ จะมี รางที่ใช้ใน

พิธี ทำเป็นรูปนาคราชเรียก โฮงหดสรง เขาใช้ทำพิธีเมื่อ จะยกย่องพระภิกษุ เลื่อนยศเลื่อน

ตำแหน่ง เช่นจากพระภิกษุธรรมดา หดสรงแล้วก็เลื่อเป็น ยาซา ต่อมาหดสรงอีกเลื่อนเป็น

ยาครู พิธีนี้เคย เห็นคนสึกปกติเรียกอ้ายทิด แต่ยาซาสึกเขาเรียกจารย์ซา ยาครูสึก เรียก 

จารย์ครู ต่อมาหายไปไม่ได้เห็น ถ้าไปสืบค้นพิธีการหดสรงพระ มีระบบน่าศรัทธามาก เลื่อน

ยศทีไรก็มีพิธีหดสรงให้ จนสูงถึง ระดับ ยาครูยอดแก้ว ยาครูหลักคำ ผมเลยแน่ใจว่าการสรง

น้ำผู้ที่เราเคารพ นับถือ มาจาก 2 กรณีนี่เอง ทุกภูมิภาคมีประเพณีเป็นแบบของตนเอง 

.....สรงน้ำผู้ใหญ่ปกติเราจะมีของขวัญ ของฝาก ก่อนนิยมใช้ผ้าด้าย ดิบ วา หนึ่ง ต่อมาชอบ

เสื้อผ้า ของกิน ผลไม้ จัดตามสมควร สำหรับ การเตรียมพิธีคารวะผู้ใหญ่ ผมจะให้จัดขัน 5

 ดอกไม้ธูปเทียน แม่ผม ชอบเย็บกรวยใบตอง สอดดอกไม้กับธูปเทียนอย่างละคู่ เห็นจานมี

กรวย 5 อันวางอยู่รู้ทันทีเป็นขัน 5 ตอนนี้ต้องลงมือทำเอง ให้ลูกหลานจัด ดอกไม้ธูปเทียน

มาให้ ได้ใบกล้วยก็หยิบจับมาม้วนกลม ๆ ก้นแหลม ปากบาน ๆ ไม้กลัดให้แน่นแล้วเจียนปา

กสวย ๆ สำหรับสอดดอกไม้ 1 คู่ ธูป 1 คู่และเทียน 1 คู่ เย็บ 5 กรวยพอแล้ว ทำให้ดูครั้งเดียว

 พอไปอีกที มันพากันจัดไว้ให้เรียบร้อยดี แล้วก็ขันใส่น้ำอบน้ำหอม นี่ก็จัดไว้ตอนขอสรงน้ำ

จะได้สะดวก ส่วนสถานที่ทำพิธีแล้วแต่เจ้าบ้าน ท่านจะจัดให้ 

.......พวกเราจะไปพบท่านก่อนทำพิธีสัก 10 นาที ทุกอย่างพร้อมก็ เริ่มพิธี ผมชอบทำให้เป็น

เรื่องยุ่งยาก จุดธูปเทียนบนโต๊ะบูชายกขันห้า ที่หมายถึงตัวแทนพวกเราทุกคนมีขันธ์ห้า ขอ

ตั้งสมาธิให้มั่นด้วยการ นมัสการพระรัตนตรัย นะโม 3 จบ กล่าวไตรสรณคมน์ 3 จบ ยืนยัน

ว่า เป็นชาวพุทธยึดรัตนตรัยเป็นสรณะ ขอป่าวประกาศให้เทวาอารักษ์สิ่ง ศกดิ์สิทธิทั้งลายได้

รับรู้ ด้วยคำบาลีบทว่า..... สัคเค กาเม จะ รูเป คิริสิขะระตะเฏ จันตะลิกเข วิมาเน ทีเปรัฏเฐ 

จะ คาเม ตะรุวะนะคะหะเน เคหะวัตถุมหิ เขตเต ภุมมา จายันตุ เทวา ชะละถะละวิสะเม ยักขะ

คันธัพพะนาคา ติฏฐันตา สันติเก ยังมุนิวะระวะจะนัง สาธะโวเม สุณันตุฯ ธัมมสวนกาโล 

อะยัมภะทันตา ธัมมสวนกาโล อะยัมภะทันตา ธัมมสวนกาโล อะยัมภะทันตา ขอเชิญ

เทวดาทั้งหลายซึ่งสิงสถิตอยู่ในสวรรค์ชั้นกามภพ ในชั้นรูปภพ สิงสถิตอยู่บนยอดเขา และ

ที่หุบผา ทั้งที่มีวิมานอยู่ ในอากาศ และภุมมเทวดาทั้งหลาย ซึ่งสิงสถิตอยู่ในทวีป ในรัฐ ใน

หมู่บ้าน บนต้นไม้ ในป่าชัฏ ในเหย้าเรือน และเรือกสวนไร่นา ตลอดทั้งเหล่ายักษ์ คนธรรพ์

 และเหล่านาคทั้งหลาย ผู้เป็นสาธุชน ซึ่งอยู่ในน้ำ บนบก ที่ลุ่ม และที่ดอน จงมาชุมนุมกัน

 ขอเชิญฟังคำ ของพระมุนีเจ้าผู้ประเสริฐ ท่านผู้เจริญทั้งหลาย กาลนี้เป็นกาลฟัง ธรรม 

ท่านผู้เจริญทั้งหลาย กาลนี้เป็นกาลฟังธรรม

ท่านทั้งหลาย กาลนี้เป็นกาลฟังธรรม แล้วก็ต่อไปเลย 

....วันนี้เป็นวันอดมมงคล พวกข้าพเจ้าทั้งหลายได้พากันมาขอแสดงความเคารพต่อ.......
.ที่พวกเราเคารพนับถือมานาน โอกาส นี้พวกเราใครขอขมาโทษท่าน หากพวกเราได้เคย
ล่วงเกินท่านด้วย กายกรรม หรือวจีกรรม หรือมโนกรรมและด้วยเจตนาหรือไม่เจตนาก็ตาม
ขอให้ท่านได้โปรดอโหสิกรรมแก่พวกเราด้วย แล้วยกขันห้า ช่อ ดอกไม้ มาลัยมอบให้ก่อน
ท่านรับไว้เรียกว่าได้รับการขอขมาจากเรา 
.........จากนั้นก็ขออนุญาตมอบของฝาก ของขวัญให้ท่านรับไว้ เป็น ยกที่ 2 การมอบของ
ขวัญ ผลไม้ ที่เตรียมมามอบให้หมด สุดท้ายก็ ขออนุญาตสรงน้ำ.....ยกขันน้ำอบน้ำหอม
ขึ้น..ต่อจากนี้พวกข้าพเจ้า ขออนุญาตแสดงมุทิตาสักการะต่อท่าน....ด้วยน้ำอบน้ำหอม
ที่เตรียม มานี้เหมือนหนึ่งน้ำใจของพวกเราที่ปรารถนาได้เห็นท่านอยู่เย็นเป็นสุขปราศ
จากทุกข์โศกโรคภัย มีสุขภาพแข็งแรง อายุมั่นขวัญยืน เป็น ร่มโพธิ์ร่มไทรแก่พวกเรา
นาน ๆ ....สาธุ แล้วทะยอยรดน้ำหอมให้มือ ให้ท่าน เสร็จแล้วก็รอฟังโอวาท ให้ศีลให้พร
แล้วก็ลากลับ 
.........สุดท้ายก็คำให้ศีลให้พรนี่แหละ ผู้อาวุโสทั้งหลายไม่ค่อยได้ ใช้กัน มักมีอาการไม่ค่อย
มั่นใจ ถ้าใครเริ่มแก่ขอชวนให้สนใจไว้บ้าง เวลา พระให้พรจดจำมาใช้ได้นี่นาก็คำ จัตตาโร
ธัมมาวัฒน์ อายุ วัณโณ สุขัง พลัง แค่ 4 คำนี่มาขยายความเอา ก็ใช้ได้แล้ว
 .........คงเขียนแค่นี้ก่อน ยาวมากแล้วคิดว่าน่าจะช่วยให้คนที่คิดจะ ทำแต่ยังสงสัย พอได้
อ่านแล้วก็จะช่วยให้มั่นใจ กล้าปฏิบัติ เป็นเรื่องดี งามครับ ทำแล้วเป็นบุญกุศล สวัสดีครับ